Stratejik Karar Verme Modelleri

Bu yazı günlük mesaisi içerisinde insanlarla uğraşmak zorunda olan herkes içindir. İster öğretmen, ister asker, ister akademisyen, ister pilot veya üst yönetici olun, her zaman aşağıdakilere benzer sorularla karşılaşabilirsiniz:

• Doğru kararı nasıl veririm?
• Kendimi ve başında bulunduğum timi/grubu nasıl motive edebilirim?
• Bazı şeyleri nasıl değiştirebilirim?
• Daha etkin nasıl çalışabilirim?
• Kişisel düzeyde sorarsak: Arkadaşlarım benim hakkımda ne düşünüyor?
• Ben şimdi gerçekten burada mı yaşıyorum?
• Ben ne istiyorum?

Burada açıklayacağımız Stratejik Karar Verme Modelleri, günlük hayatta karşılaşacağınız karmaşık problemlere çözüm bulmanıza yardımcı olacaktır.

Yazılarımızda sizin gündelik sorunlarınıza sihirli cevaplar bulacağınızı sanmayın; aksine test edilmeye hazır olun. Ancak stratejik düşünme modelleri hakkındaki bilgilerinize ve uygulamalarınıza, hem arkadaşlarınız ve hem de amirleriniz hayran olacaklardır.

• Siyah kuğu nedir?
• Uzun bir kuyruk nedir?
• Pareto prensibi nedir?
• Neden daima her şeyi unutuyoruz?
• Çatışma durumlarında nasıl davranmalıyım?

Stratejikanaliz.com’da ileriki günlerde tek tek anlatmaya çalışacağımız stratejik karar verme modellerini ve matrikslerini aynen kopyalayabilirsiniz. Matrikslerin içini size uygun şekilde doldurabilirsiniz. Bazılarının üstünü çizebilir, ya da kendi ihtiyaçlarınıza göre daha da geliştirebilirsiniz.

Burada anlatacağımız stratejik karar verme modellerini her hangi bir takdiminizde, yıllık performans değerlendirmelerinizde kullanabilirsiniz. Uzun tartışmalara rağmen halen önünüzde duran zor bir karara varmak için de stratejik karar verme modellerinden istifade edebilirsiniz. Stratejik karar verme modelleri, sizin iş fikrinizi yeniden gözden geçirmenize de yardımcı olacaktır. Burada anlatacaklarımız size her zorlu karar verme sürecinde bir “yol gösterici” olacaktır.

Karar Verme Modeli nedir?

Birbirinden farklı strateji uzmanları, asker, siyasetçi ve bilim adamları tarafından geliştirilen ve uluslararası kabul görmüş olan karar verme modelleri bu sitede tek tek ele alınacaktır.

Ele alacağımız Stratejik Karar Verme Modelleri aşağıdaki kriterleri karşılamaktadır:

• Basittir: Stratejik Karar Verme Modellerimizde karşılaşılan problem her görüş açısına göre ele alınmayacak, bizim amacımıza hizmet edecek en uygun çözüm tarzı yani “karar” bulunmaya çalışılacaktır.
• Pragmatiktir:  Stratejik Karar Verme Modelleri pragmatiktir, sebep ile sonuç arasındaki bağlantıyı araştırıp, yararlı ne ise ona odaklanırlar.
• Özettir:  Stratejik Karar Verme Modelleri yönetimle ilgili karmaşık ilişkilerin özetidirler.
• Görseldir: Stratejik Karar Verme Modelleri, resim ve diyagramlar sayesinde, kelimelerle anlatılması zor olan konseptleri kısa ve öz olarak ifade ederler.
• Organizedir: Stratejik Karar Verme Modelleri tam bir yapı sunarlar ve dosyalama sistemi sağlarlar.
• Yöntemdir: Karar verme modelleri sorularınıza cevap vermez, tam tersine size sorular sorar. Siz karar verme modellerini kullandığınızda cevaplar kendiliğinden ortaya çıkar. Örneğin; her hangi bir modelle ilgili olan matriksi doldurun ve üzerinde çalışın. Bu sizin birbirinden farklı bir çok çözüme ulaşmanızı sağlayacaktır.

Karar Verme Modellerine Neden Gerek Duyuyoruz?

Bir kaos durumuyla karşılaştığımız zaman, kaos ortamında bizi kaostan kurtaracak çözüm yollarını arar ve en azından kaos ortamına karşı “durum üstünlüğü” sağlamaya çalışırız. Burada ele alacağımız Stratejik Karar Verme Modelleri;

• Kaos ortamında bizi karmaşadan kurtaracak,
• Bir çok olumsuz durumu hızla baskı altına almamızı sağlayacak,
• Asıl önemli olanın gözden kaçmasına mani olacaktır.

Stratejik Karar Verme Modellerinin  “çözüm reçetesi” olarak görülmesi doğru değildir. Karar verme modelleri “Neyi? Nasıl?” düşünmemiz gerektiğini anlatmaz. Karar verme modelleri aktif düşünme sürecinin bir sonucudur.

Karar verme modellerine bakış açınız Amerikalı ya da Avrupalı tarzında olabilir. Amerikalılar deneme-yanılma yaklaşımını kullanmaya isteklidir.

• Amerikalılar bir işi yaparlar. Başarısızlığa uğrarlar. Ancak, bundan ders çıkarıp, yeni teoriler geliştirirler. Sonra bir daha denerler.

Avrupalılar ise önce konuyla ilgili bir teori geliştirirler sonra icraata yönelirler. Başarısız olduklarında, analiz yaparlar. Konuyu biraz daha geliştirerek, aynı işi yapmaya tekrar teşebbüs ederler.

Her bir karar verme modelinin başarısı, onu kullanan kişinin karar verme modelini kullanma yeteneklerine bağlıdır.

Ahmet Akın, (E) Topçu Kurmay Albay
www.stratejikanaliz.com